Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu: Aydeğer Mühendislik ile Emniyet ve Uyumluluk
Yüksek gerilim tesislerinde elektrik sistemlerinin güvenliği ve verimliliği, taviz verilmemesi gereken çok önemli unsurlardır. Her ikisi de, "Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu" olarak anılan bir dizi sağlam yönetmelik, yasa ve uygulamayla sağlanır. Elektrik tesisatlarının bütünlüğünü korumada ve daha da önemlisi etraflarında çalışan kişilerin güvenliğini sağlamada çok önemli bir rol oynar.
Bu yazımızda Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğunun neleri içerdiğini, kimlerin yapabileceğini, neden gerekli olduğunu ve bir tesiste nasıl yürütüldüğünü inceleyeceğiz. Amacımız yüksek voltajlı tesislerde çalışan veya yöneten herkes için kapsamlı bir rehber sunarak konunun derinlemesine anlaşılmasını sağlamaktır.
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Nedir?
Tanımı ve Önemi
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu, bir tesisteki yüksek gerilim elektrik sistemlerinin güvenli bir şekilde işletilmesini sağlamak için tasarlanmış çeşitli görevleri, yeterlilikleri ve eylemleri ifade eder. Bu sorumluluk yüksek gerilim sistemlerinin düzenli olarak denetlenmesi ve bakımı, personel eğitimi, potansiyel risklerin azaltılması ve arızalara etkin bir şekilde müdahale edilmesi gibi çeşitli faaliyetleri kapsar. Kazaları önlemek, can ve mal güvenliğini sağlamak, elektrik arızaları veya verimsizliklerinden kaynaklanan ekonomik kayıpları önlemek açısından son derece önemlidir.
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğuna İlişkin Mevzuat ve Yönetmelikler
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu sadece bir sektörel bir tercih ve uygulama olmayıp, yasalarla da teminat altına alınmaktadır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yayınlanan Elektrik Güç Akım Tesisleri Yönetmeliği, tüm yüksek gerilim güç akım tesisleri için gereklilikleri açık bir şekilde özetlemektedir. Bu tür tesislerde teknik konulardan sorumlu en az bir elektrik mühendisinin bulunması zorunludur.
Ayrıca Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) tarafından yayınlanan Yüksek Gerilim Tesisleri İşletme Sorumluluğu Yönetmeliği, yüksek gerilim işletmeciliği yapacak kişilerde aranacak nitelikleri belirlemektedir. Bu kişilerin elektrik santrallerinin işletme sorumluluğu lisansına sahip olmaları ve işletmelerin tam zamanlı çalışanları olmaları gerekmektedir.
Bu yönetmelikler sadece tesislerin değil, tesislerde çalışan personelin de güvenliğini sağlamak için yürürlüktedir ve Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğunun öneminin altını çizmektedir.
Yüksek Gerilim İşletmelerinin Sorumluluğunu Kimler Alabilir?
Gerekli Nitelikler ve Sertifikalar
Yüksek Gerilim Operatörünün rolü oldukça ciddidir ve uzmanlık, özel nitelikler ve sertifika gerektirir. Bu rolü üstlenecek kişilerin dört yıllık bir lisans programından mezun, eğitimli elektrik mühendisi veya elektrik-elektronik mühendisi olması gerekir. Ancak eğitim tek başına yeterli değildir; bu mühendislerin Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) tarafından verilen Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu eğitimini de başarı ile tamamlayarak Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Sertifikası almış olmaları gerekmektedir. Bu kimlik bilgilerine sahip olmayan kişilerin yüksek gerilim operasyonlarının sorumluluğunu üstlenmesi kanunen yasaklanmıştır.
Yüksek Gerilim Operatörünün Rolü ve Görevleri
Bir Yüksek Gerilim Operatörünün görevleri çeşitlidir, zahmetlidir ve yüksek gerilim tesislerinin güvenli bir şekilde işletilmesi için çok önemlidir. Bu sorumluluklar arasında öncelikle işletme güvenliğinin sağlanması, yüksek gerilim sistemlerinin işletme hatalarına ve eksikliklerine karşı düzenli olarak denetlenmesi ve yanlış kullanım veya yanlış çalıştırmayı önlemek için personele eğitim verilmesi yer alır.
Yüksek Gerilim İşletmecileri ayrıca yüksek gerilim tesislerinin tek hat şemalarını hazırlar, manevra talimatlarını geliştirir ve uyulmasını sağlar. Enerji tedarikçileri ile koordinasyon sağlarlar ve elektrik kesintileri, arızalar ve diğer ilgili sorunlar sırasında ilk temas noktasıdırlar. Yönetmeliklere ve işletme şartlarına göre düzenli olarak topraklama testleri yapmak gereği vardır.
Sorumlulukları, tesisin ekipmanlarının uygun şekilde bakımının yapılmasını ve güvenlik malzemelerinin her zaman mevcut ve iyi durumda olmasını sağlamaya kadar uzanır. Ayrıca yüksek gerilim ekipmanlarının durumunu sürekli izleyerek müdahale edilmesi gereken durumlarda işletme sahibini uyarırlar. Bu nedenle Yüksek Gerilim İşletmecisi, yüksek gerilim tesislerinin işletme güvenliği ve verimliliğinde hayati bir rol oynamaktadır.
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Kanunu
İlgili Yasa ve Yönetmeliklere Genel Bakış
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu, elektrikli yüksek gerilim tesislerinin güvenli ve etkin bir şekilde işletilmesini sağlayan yasal düzenleme konusudur. Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu kriterleri Elektrik Akımları Yönetmeliği ve Resmi Gazete'de yayımlanan Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Yönetmeliği'nde açıkça belirtilmiştir.
İlk olarak 18.03.2004 tarihinde yayınlanan ve ardından 12.01.2008 tarihinde güncellenen Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Yönetmeliği, yüksek gerilim işletme sorumluluğunun üstlenilmesine ilişkin şartları belirlemektedir. Bu yasa, işletme güvenliğini sağlamak ve ekonomik kayıpları önlemek için yüksek gerilim tesislerinde sertifikalı ve kalifiye mühendislerin görevlendirilmesini zorunlu kılar.
Amaç ve Kanunla Sağlanan Tanımlar
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğunun amacı, 25406 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, elektrik yüksek gerilim tesislerinde bu hizmetlerden sorumlu elektrik mühendislerinin görev, yetki ve işletme usullerini belirlemektir. Amaç can ve mal güvenliğini sağlamak ve ekonomik kayıpları önlemektir.
Yönetmelikte "Operasyonel Sorumluluk", tesiste güvenlik önlemlerinin alınması, arıza anında müdahalelerin denetlenmesi, gerekli manevraların yapılması, sorumluluklar hakkında mal sahibine rapor vermek, gerekli test ve bakımları yapmak ve tesiste iş güvenliği malzemelerinin mevcudiyetini sağlamak gibi hizmetler bütünü olarak tanımlanmaktadır.
Yönetmelik aynı zamanda Yüksek Gerilim İşletmecisinin sadece teknik bir gözetmen olarak değil, aynı zamanda işletme sahibinin enerji sağlayan kuruluş nezdindeki temsilcisi olarak rolünün altını çizmektedir. Bu rol, Yüksek Gerilim tesislerinin işletimi için sorumluluk üstlenmeyi, operasyonel arızaları, eksiklikleri ele almayı, personeli eğitmeyi ve mevzuata uygunluğu sağlamayı kapsar.
Bir Tesiste Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğunun Önemi
Güvenlik Endişeleri ve Ekonomik Sonuçlar
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu, yüksek gerilim tesisatı bulunan tesislerin güvenliğinin ve işletme verimliliğinin sağlanmasında kritik bir rol üstlenmektedir. Bu sorumluluk potansiyel olarak can kaybı, mal hasarı veya önemli ekonomik kayıplarla sonuçlanabilecek kazaları önlemeyi amaçlamaktadır.
Elektrikli yüksek voltaj tesisleri uygun şekilde yönetilmezse önemli riskler oluşturabilir. Bu tesislerin karmaşıklığı ve gücü göz önüne alındığında, küçük gözetimler ekipman hasarı, hizmet kesintileri ve hatta çalışan güvenliğini tehlikeye atan ciddi kazalar gibi yıkıcı sonuçlara yol açabilir. İşletmeler Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğuna sahip bir uzmanla anlaşarak bu sistemlerin bu riskleri en aza indirmek için uygun şekilde denetlenmesini ve yönetilmesini sağlayabilir.
Ekonomik açıdan bakıldığında, yüksek gerilim sistemlerinin uygun şekilde çalıştırılması ve bakımı önemli ölçüde maliyet tasarrufu sağlayabilir. Yüksek gerilim sistemlerinin en iyi şekilde çalışmasını sağlamak, gereksiz enerji israfını önleyebilir, maliyetli onarımları veya değiştirmeleri önleyebilir ve ekipmanın ömrünü uzatabilir. Bunlara ek olarak, yüksek gerilim operasyonlarını düzenleyen düzenlemelere uyulmaması, sorumlu sertifikalı bir yüksek gerilim operatörüne sahip olunarak önlenebilecek ağır para cezalarına ve cezalara yol açabilir.
Yüksek Gerilim Tesisatı Olan İşletmeler için Yasal Gereklilikler
Yüksek gerilim tesisatı olan işletmeler için, bir Yüksek Gerilim Operatörüne sahip olmak sadece en iyi uygulama meselesi değil, aynı zamanda yasal bir gerekliliktir. Elektrik Güç Akımları Yönetmeliği ve Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Yönetmeliği gereğince 1000 V üzeri güç trafosu bulunan tesislerde yüksek gerilim işletme sorumlusu sertifikalı ve eğitimli bir mühendis bulundurmak zorundadır.
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Belgesine sahip olan bu mühendis tesisin tam zamanlı çalışanı olabileceği gibi üçüncü taraf yüklenici de olabilir. Her iki durumda da bu profesyonel, güvenlik, verimlilik ve mevzuat uyumluluğunu sağlamak için tesisin yüksek voltaj operasyonlarının kapsamlı gözetimini ve yönetimini sağlamalıdır.
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Nasıl Yürütülür?
Sorumluluk Alma Süreci
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğunun yürütülmesi, elektrik yüksek gerilim tesisi bulunan işletme veya tesisin, sertifikalı bir elektrik mühendisi veya elektrik-elektronik mühendisi ile anlaşma yapması ile başlar. Sözleşme, Elektrik Mühendisleri Odası tarafından belirlenen yönetmelikler doğrultusunda Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu hüküm ve koşullarını şart koşmaktadır.
Anlaşma yürürlüğe girdikten sonra mühendis, yüksek gerilim tesisinin güvenli ve verimli yönetiminin sorumluluğunu üstlenir. Bu durumda mühendis yalnızca işletme sahibine karşı değil, aynı zamanda belgelendirmelerini yöneten Elektrik Mühendisleri Odasına karşı da sorumludur.
Yüksek Gerilim İşletmecisi ve İşletme Sahibinin Sorumlulukları
Bir Yüksek Gerilim Operatörü, bir yüksek gerilim tesisinin güvenli ve verimli bir şekilde işletilmesini sağlamak için çeşitli sorumluluklara sahiptir. Başlangıç olarak tesisi denetlemeli, eksiklikleri veya operasyonel hataları tespit etmeli ve ardından mal sahibini bilgilendirmelidirler. Operatör ayrıca yalıtım halıları, yüksek voltajlı eldivenler veya manevra çubukları gibi gerekli ekipmanların tedarik edilmesinden gerekli prosedür değişikliklerinin uygulanmasına kadar her şeyi içerebilecek bu eksikliklerin düzeltilmesinden de sorumludur.
Operatör, acil arızaları ve eksiklikleri ele almanın yanı sıra, güvenli uygulamaları sağlamak, elektrik dağıtım şirketleriyle düzenli iletişimi sürdürmek ve tesis ekipmanının düzenli test ve bakımını denetlemek için tesis personeline eğitim vermelidir. İşletmeci ayrıca tesisin durumu, yapılan işler, mevcut sorunlar, önerilen çözümler ve alınan önlemler hakkında ayrıntılı raporlar hazırlamakla yükümlüdür ve bu raporları sahibine ve ilgili Elektrik Mühendisleri Odası birimine sunmak zorundadır.
Öte yandan işletme sahibinin de belirli yükümlülükleri yerine getirmesi gerekmektedir. İşletmeci tarafından belirlenen sorumlulukların yerine getirilmesi, talep edilen bakım ve onarım çalışmalarının yapılması, gerekli iş güvenliği ekipmanlarının temin edilmesi ve yüksek gerilim işlemlerinin işletmeci gözetiminde yürütülmesinin sağlanması bunlar arasındadır. Tesiste değişiklik olması durumunda işletmeciye haber verilmeli ve işletmecinin tüm talimat ve uyarılarına uyulmalıdır.
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Hizmetine Kimler İhtiyaç Duyar?
Bu Hizmeti Gerektiren İşletme ve Tesis Türleri
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu, elektrik yüksek gerilim tesisatı bulunan işletmeler için yasal zorunluluktur. 1000kVA ve üzeri güç trafosu kullanan tüm tesis ve işletmeler bu kategoriye girer. Bu gereklilik endüstriyel tesisler, elektrik santralleri, hastaneler, üniversiteler ve yüksek voltajlı elektrik tesisatlarına dayanan ticari kompleksler dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere çeşitli sektörlerde geniş ölçüde geçerlidir.
Hizmeti Alma Seçenekleri (Dış kaynak kullanımı veya kalifiye bir bireyi işe alma)
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu gerekliliklerini karşılamaya gelince, işletmelerin birkaç seçeneği vardır. Elektrik Mühendisleri Odası'nın öngördüğü şartları sağlayan sertifikalı elektrik veya elektrik-elektronik mühendisi çalıştırmayı tercih edebilirler. Bu seçenek, yüksek gerilim çalışmasından sorumlu kişinin sürekli olarak yerinde ve hazır olmasını sağlar.
Alternatif olarak, işletmeler bu hizmeti dışarıdan temin edebilir. Bu seçenek genellikle kalifiye bir birey veya Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu hizmetleri sağlayan profesyonel bir şirketle sözleşme yapmayı içerir. Bu harici kuruluşlar tüm güvenlik protokollerinin ve yasal gerekliliklerin yerine getirildiğinden emin olarak yüksek gerilim kurulumlarını etkin bir şekilde yönetmek için gerekli sertifika ve uzmanlıkla donatılmıştır. Bu tercih tam zamanlı bir mühendis gerektirmeyen veya bunu karşılayamayan işletmeler için daha uygun maliyetli olabilir.
Aydeğer Mühendislik ile Güvenilir Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Hizmeti
Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu, yüksek gerilim elektrik tesisatı kullanan her işletmenin temel bir bileşenidir. Can ve mal güvenliğini sağlamanın yanı sıra, sistem arızaları veya yetersiz bakımdan kaynaklanabilecek ekonomik kayıpların önlenmesine de yardımcı olur. İşletmeler, doğru niteliklere, eğitime ve sertifikaya sahip bireyleri işe alarak, ilgili makamlar tarafından belirlenen düzenlemelere bağlı kalırken yüksek gerilim sistemlerini etkili bir şekilde yönetebilir ve bakımını yapabilir.
Aydeğer Mühendislik olarak Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğunun önemini ve işletmeniz üzerindeki etkisini anlıyoruz. Yetenekli ve sertifikalı elektrik mühendislerinden oluşan ekibimiz, yüksek gerilim operasyonlarının tüm yönlerinde bilgilidir. Size güvenilir, verimli ve yasal olarak uyumlu Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu hizmetleri sunmaya kendimizi adadık.
İster bu hizmeti dışarıdan yaptırmak isteyin, ister mevcut sistemleriniz hakkında danışmanlığa ihtiyaç duyun, Aydeğer Mühendislik, yüksek gerilim tesisatlarınızın güvenli, verimli ve tüm yasal gerekliliklere uygun olarak işletilmesi konusunda güvenilir ortağınızdır. Hizmetlerimizin nasıl gönül rahatlığı sağlayabileceği, güvenliği artırabileceği ve yüksek gerilim operasyonlarınızda gereksiz maliyetleri önleyebileceği hakkında daha fazla bilgi edinmek için bugün bize ulaşın.
